Lỗi 401 là gì? Nguyên nhân và cách khắc phục hiệu quả

Lỗi 401 là gì?

Lỗi 401 (401 Unauthorized) là một mã trạng thái HTTP cho biết yêu cầu truy cập của bạn đến một trang web hoặc tài nguyên trực tuyến đã bị từ chối do thiếu hoặc sai thông tin xác thực. Nói một cách đơn giản, máy chủ web đang "hỏi" bạn là ai, nhưng bạn chưa cung cấp được thông tin đăng nhập hợp lệ hoặc thông tin đó không chính xác.

Điều quan trọng cần hiểu là lỗi 401 không có nghĩa là website bị hỏng hay không hoạt động. Thực tế, trang web vẫn đang chạy bình thường, nhưng bạn đơn giản là chưa được "cho phép vào" vì vấn đề về xác thực danh tính.

Lỗi 401 thường hiển thị như thế nào?

Khi gặp lỗi 401, bạn có thể thấy nhiều thông báo khác nhau tùy thuộc vào trình duyệt và cách website được cấu hình:

• 401 Unauthorized

• HTTP Error 401 – Unauthorized

• Authorization Required

• Access Denied

• 401 Authorization Required

• HTTP 401 - Unauthorized: Access is denied

Dù hiển thị theo cách nào, tất cả đều mang ý nghĩa giống nhau: bạn cần xác thực danh tính để có thể truy cập nội dung.

Phân biệt lỗi 401 và lỗi 403

Nhiều người thường nhầm lẫn giữa lỗi 401 và lỗi 403 vì cả hai đều liên quan đến việc không thể truy cập một trang web. Tuy nhiên, chúng có sự khác biệt quan trọng về bản chất:

Lỗi 401 Unauthorized

• Vấn đề: Liên quan đến xác thực (authentication) - máy chủ không biết bạn là ai

• Nguyên nhân: Bạn chưa đăng nhập, đăng nhập sai thông tin, hoặc phiên đăng nhập đã hết hạn

• Cách khắc phục: Đăng nhập với thông tin chính xác, làm mới token xác thực

Lỗi 403 Forbidden

• Vấn đề: Liên quan đến ủy quyền (authorization) - máy chủ biết bạn là ai nhưng bạn không có quyền truy cập

• Nguyên nhân: Tài khoản của bạn không đủ quyền hạn để xem nội dung đó

• Cách khắc phục: Liên hệ quản trị viên để được cấp quyền truy cập cao hơn

Ví dụ minh họa: Hãy tưởng tượng bạn đang làm việc tại một công ty. Khi bạn quên mang thẻ nhân viên và bảo vệ không cho vào vì không nhận ra bạn - đó là lỗi 401. Nhưng nếu bạn đã vào được công ty nhưng cố truy cập vào phòng tài chính dành riêng cho kế toán - đó là lỗi 403.

Nguyên nhân gây ra lỗi 401

Hiểu rõ nguyên nhân sẽ giúp bạn khắc phục lỗi 401 nhanh chóng và chính xác hơn. Dưới đây là các nguyên nhân phổ biến nhất:

1. Thông tin đăng nhập không chính xác

Đây là nguyên nhân hàng đầu gây ra lỗi 401. Khi bạn nhập sai tên đăng nhập (username) hoặc mật khẩu (password), máy chủ không thể xác minh danh tính của bạn và sẽ từ chối cấp quyền truy cập. Những lỗi đánh máy đơn giản như viết hoa/thường không đúng, thêm dấu cách, hoặc sử dụng mật khẩu cũ cũng có thể dẫn đến tình trạng này.

2. Cache và cookie đã lỗi thời

Trình duyệt của bạn lưu trữ dữ liệu cache và cookie để giúp website tải nhanh hơn và ghi nhớ thông tin đăng nhập. Tuy nhiên, nếu dữ liệu này quá cũ hoặc không đồng bộ với máy chủ, nó có thể chứa thông tin xác thực đã hết hạn, dẫn đến lỗi 401 ngay cả khi bạn đã đăng nhập trước đó.

3. Token xác thực hết hạn

Nhiều website hiện đại sử dụng token (như JWT, OAuth) thay vì cookie truyền thống để xác thực người dùng. Các token này thường có thời hạn sử dụng nhất định (thường là vài giờ đến vài ngày). Khi token hết hạn, bạn sẽ cần đăng nhập lại để nhận token mới, nếu không sẽ gặp lỗi 401.

4. Phiên đăng nhập đã kết thúc

Nhiều website tự động đăng xuất người dùng sau một khoảng thời gian không hoạt động (timeout session) để bảo mật. Nếu bạn để tab trình duyệt mở quá lâu mà không sử dụng, phiên làm việc có thể hết hạn và bạn sẽ gặp lỗi 401 khi thực hiện thao tác tiếp theo.

5. URL không chính xác hoặc đã thay đổi

Nếu bạn truy cập URL bị lỗi chính tả, có ký tự thừa/thiếu, hoặc sử dụng link cũ đã được website thay đổi, máy chủ có thể trả về lỗi 401 thay vì lỗi 404 (Not Found) trong một số trường hợp cấu hình đặc biệt.

6. Plugin hoặc firewall chặn xác thực

Các plugin bảo mật, extension trình duyệt, phần mềm chống virus hoặc firewall có thể nhầm lẫn yêu cầu đăng nhập hợp pháp của bạn là hoạt động đáng ngờ và chặn nó, gây ra lỗi 401.

7. Thiếu header xác thực trong request

Khi gọi API hoặc truy cập tài nguyên được bảo vệ, request phải bao gồm header xác thực (ví dụ: Authorization: Bearer token). Nếu trình duyệt hoặc ứng dụng không gửi kèm thông tin này, máy chủ sẽ không thể nhận diện người dùng và trả về lỗi 401.

8. Tài khoản bị khóa hoặc vô hiệu hóa

Nếu tài khoản của bạn bị quản trị viên website tạm khóa, vô hiệu hóa hoặc xóa do vi phạm điều khoản sử dụng hoặc các lý do khác, bạn sẽ không thể đăng nhập và gặp lỗi 401.

Cách khắc phục lỗi 401 hiệu quả

Dưới đây là các phương pháp khắc phục lỗi 401 được Vinalink Academy sắp xếp theo thứ tự từ đơn giản đến phức tạp. Hãy thử từng cách một cho đến khi lỗi được giải quyết.

1. Kiểm tra lại thông tin đăng nhập

Đây là bước đầu tiên và quan trọng nhất bạn nên làm:

• Kiểm tra kỹ tên đăng nhập và mật khẩu, đảm bảo không có lỗi gõ

• Chú ý đến chữ hoa/chữ thường (password "ABC123" khác với "abc123")

• Xóa khoảng trắng thừa ở đầu hoặc cuối trường nhập liệu

• Nếu quên mật khẩu, hãy sử dụng tính năng "Quên mật khẩu?" để đặt lại

Mẹo: Sử dụng chức năng "Hiện mật khẩu" (icon con mắt) để đảm bảo bạn nhập đúng thông tin.

2. Tải lại trang web

Đôi khi lỗi 401 chỉ là một sự cố tạm thời do kết nối mạng không ổn định hoặc máy chủ đang xử lý. Hãy thử:

• Nhấn phím F5 để tải lại trang

• Hoặc nhấn Ctrl + R (Windows/Linux) / Cmd + R (Mac)

• Thử Ctrl + Shift + R (Windows) / Cmd + Shift + R (Mac) để tải lại trang và xóa cache tạm thời

3. Đăng xuất và đăng nhập lại

Cách này giúp làm mới phiên đăng nhập và token xác thực của bạn:

1. Đăng xuất hoàn toàn khỏi website hoặc ứng dụng

2. Đóng trình duyệt và mở lại

3. Truy cập lại website và đăng nhập với thông tin chính xác

Phương pháp này đặc biệt hiệu quả khi token của bạn đã hết hạn hoặc phiên đăng nhập bị lỗi.

4. Xóa cache và cookie của trình duyệt

Cache và cookie lỗi thời là nguyên nhân phổ biến gây ra lỗi 401. Dưới đây là cách xóa chúng:

Trên Google Chrome

1. Nhấn Ctrl + Shift + Delete (Windows) hoặc Cmd + Shift + Delete (Mac)

2. Hoặc vào menu (⋮) → Settings → Privacy and security → Clear browsing data

3. Chọn Time range là All time

4. Đánh dấu chọn:

   • Cookies and other site data

   • Cached images and files

5. Nhấn Clear data

Trên Mozilla Firefox

1. Nhấn Ctrl + Shift + Delete (Windows) hoặc Cmd + Shift + Delete (Mac)

2. Hoặc vào menu (≡) → History → Clear Recent History

3. Chọn Time range to clear là Everything

4. Đánh dấu chọn:

   • Cookies

   • Cache

5. Nhấn Clear Now

Trên Microsoft Edge

1. Nhấn Ctrl + Shift + Delete

2. Chọn All time trong phần Time range

3. Đánh dấu Cookies and other site data và Cached images and files

4. Nhấn Clear now

Lưu ý quan trọng: Sau khi xóa cookie, bạn sẽ bị đăng xuất khỏi tất cả các website. Hãy đảm bảo bạn nhớ thông tin đăng nhập của các trang quan trọng.

5. Xóa bộ nhớ đệm DNS

DNS cache (bộ nhớ đệm DNS) lưu trữ thông tin về địa chỉ IP của các website bạn đã truy cập. Nếu thông tin này lỗi thời, nó có thể gây ra lỗi 401.

Trên Windows

1. Nhấn Windows + R để mở hộp thoại Run

2. Gõ cmd và nhấn Ctrl + Shift + Enter để chạy với quyền Administrator

3. Trong Command Prompt, gõ lệnh: ipconfig /flushdns

4. Nhấn Enter

5. Khi thấy thông báo "Successfully flushed the DNS Resolver Cache", quá trình đã hoàn tất

Trên Mac

1. Mở Terminal (nhấn Cmd + Space, gõ "Terminal" và nhấn Enter)

2. Gõ lệnh: sudo killall -HUP mDNSResponder

3. Nhấn Enter

4. Nhập mật khẩu Mac của bạn khi được yêu cầu (không hiển thị khi gõ)

Trên Linux (Ubuntu/Debian)

1. Mở Terminal

2. Gõ lệnh: sudo systemd-resolve --flush-caches

3. Hoặc: sudo /etc/init.d/nscd restart

Sau khi xóa DNS cache, hãy khởi động lại trình duyệt và thử truy cập lại website.

6. Kiểm tra URL là chính xác

Đôi khi lỗi 401 xuất hiện do URL không chính xác:

• Kiểm tra URL không có lỗi chính tả

• Đảm bảo sử dụng đúng giao thức (http:// hay https://)

• Nếu copy URL từ email hoặc tin nhắn, thử gõ trực tiếp vào thanh địa chỉ

• Xóa các tham số không cần thiết ở cuối URL (sau dấu "?")

7. Vô hiệu hóa plugin và extension tạm thời

Plugin bảo mật hoặc ad blocker có thể can thiệp vào quá trình xác thực:

Trên Chrome/Edge

1. Vào menu → Extensions → Manage Extensions

2. Tắt tất cả extension bằng cách chuyển toggle sang Off

3. Tải lại trang web

4. Nếu lỗi biến mất, bật lại từng extension một để tìm ra "thủ phạm"

Trên Firefox

1. Vào menu → Add-ons and themes

2. Chọn tab Extensions

3. Tắt tất cả extension

4. Kiểm tra lại website

8. Thử trình duyệt khác hoặc chế độ ẩn danh

Đôi khi vấn đề nằm ở cấu hình trình duyệt của bạn:

• Thử mở website trong chế độ Incognito/Private (Ctrl + Shift + N trên Chrome)

• Hoặc sử dụng trình duyệt khác (nếu đang dùng Chrome thì thử Firefox hoặc Edge)

Nếu website hoạt động bình thường trong chế độ ẩn danh, vấn đề có thể do cache, cookie hoặc extension của trình duyệt chính.

9. Làm mới token xác thực (đối với API và ứng dụng)

Nếu bạn đang làm việc với API hoặc ứng dụng di động:

• Logout và login lại để nhận token mới

• Kiểm tra thời gian hết hạn của token

• Sử dụng refresh token để lấy access token mới

• Đảm bảo gửi token trong header đúng format: Authorization: Bearer

10. Kiểm tra tường lửa và phần mềm bảo mật

Phần mềm bảo mật có thể chặn kết nối:

• Tạm thời tắt firewall và antivirus để kiểm tra

• Thêm website vào danh sách ngoại lệ (whitelist) nếu cần

• Kiểm tra cài đặt VPN nếu bạn đang sử dụng

11. Liên hệ với quản trị viên website

Nếu đã thử tất cả các cách trên mà vẫn gặp lỗi 401, hãy liên hệ với bộ phận hỗ trợ hoặc quản trị viên của website để:

• Xác nhận tài khoản của bạn có bị khóa không

• Kiểm tra quyền truy cập của tài khoản

• Reset mật khẩu từ phía server

• Kiểm tra cấu hình xác thực của website

Lời khuyên để tránh gặp lỗi 401

Để giảm thiểu khả năng gặp lỗi 401 trong tương lai, Vinalink Academy khuyên bạn nên:

Quản lý mật khẩu hiệu quả

• Sử dụng trình quản lý mật khẩu (như LastPass, 1Password, Bitwarden) để lưu trữ thông tin đăng nhập an toàn

• Tránh dùng cùng một mật khẩu cho nhiều website

• Cập nhật mật khẩu định kỳ khi website yêu cầu

Duy trì trình duyệt sạch sẽ

• Xóa cache và cookie định kỳ (ít nhất 1 tháng/lần)

• Cập nhật trình duyệt lên phiên bản mới nhất

• Chỉ cài đặt extension từ nguồn đáng tin cậy

Chú ý đến phiên làm việc

• Đăng nhập lại khi phiên hết hạn thay vì sử dụng nút Back

• Không để tab trình duyệt mở quá lâu nếu làm việc với dữ liệu nhạy cảm

• Đăng xuất đúng cách khi hoàn thành công việc

Bảo mật thiết bị

• Cài đặt phần mềm bảo mật uy tín

• Cập nhật hệ điều hành thường xuyên

• Tránh sử dụng WiFi công cộng không bảo mật cho các giao dịch quan trọng

Kết luận

Lỗi 401 là gì? Đây là một lỗi xác thực phổ biến xảy ra khi máy chủ không thể xác minh danh tính của bạn do thiếu hoặc sai thông tin đăng nhập. May mắn thay, đây không phải là một vấn đề nghiêm trọng và có thể được khắc phục dễ dàng trong hầu hết các trường hợp.

Hầu hết các tình huống lỗi 401 có thể được giải quyết nhanh chóng bằng cách kiểm tra lại thông tin đăng nhập, xóa cache và cookie của trình duyệt, hoặc đơn giản là đăng xuất và đăng nhập lại. Nếu các phương pháp cơ bản không hiệu quả, bạn có thể thử các bước nâng cao hơn như xóa DNS cache, vô hiệu hóa extension, hoặc kiểm tra cấu hình firewall.

Điều quan trọng là phân biệt được lỗi 401 (thiếu xác thực) với lỗi 403 (thiếu quyền truy cập) để áp dụng phương pháp khắc phục phù hợp. Nhớ rằng, lỗi 401 cho biết máy chủ không biết bạn là ai, trong khi lỗi 403 nghĩa là máy chủ biết bạn nhưng bạn không có quyền truy cập.

Nếu sau khi thử tất cả các phương pháp trên mà lỗi vẫn tồn tại, đừng ngại liên hệ với quản trị viên website để được hỗ trợ trực tiếp. Có thể vấn đề nằm ở phía máy chủ hoặc tài khoản của bạn cần được xử lý bởi đội ngũ kỹ thuật.

Vinalink Academy hy vọng bài viết này đã giúp bạn hiểu rõ về lỗi 401 và cách khắc phục hiệu quả. Hãy lưu lại bài viết này để tham khảo khi cần thiết!