Lợi thế cạnh tranh: Khái niệm, yếu tố cấu tạo, cách xác định cho doanh nghiệp

Lợi thế cạnh tranh là gì?

Lợi thế cạnh tranh của doanh nghiệp

Lợi thế cạnh tranh là những yếu tố giúp một doanh nghiệp, tổ chức hoặc cá nhân vượt trội hơn so với các đối thủ cạnh tranh trong cùng thị trường. Nhờ có lợi thế cạnh tranh, doanh nghiệp có thể thu hút khách hàng hiệu quả hơn, tăng doanh số và lợi nhuận, đồng thời củng cố vị thế của mình trên thị trường.

Ví dụ:

• Công ty Apple: Lợi thế cạnh tranh của Apple nằm ở thiết kế sản phẩm độc đáo, hệ điều hành iOS mượt mà, kho ứng dụng phong phú và dịch vụ khách hàng chu đáo.

• Công ty Samsung: Lợi thế cạnh tranh của Samsung nằm ở giá cả cạnh tranh, đa dạng các dòng sản phẩm, khả năng đổi mới liên tục và chiến lược marketing hiệu quả.

• Công ty Coca-Cola: Lợi thế cạnh tranh của Coca-Cola nằm ở thương hiệu uy tín, được yêu thích trên toàn thế giới, hệ thống phân phối rộng khắp và chiến lược marketing rầm rộ.

Phân loại lợi thế cạnh tranh

Lợi thế cạnh tranh có thể được phân loại thành 3 chiến lược chính, theo mô hình của Michael Porter trong cuốn sách "Competitive Strategy" (1980):

Chiến lược tổng chi phí thấp (Low Cost Strategy)

Chiến lược tổng chi phí thấp hướng đến việc cung cấp sản phẩm/dịch vụ với giá thành thấp hơn so với các đối thủ cạnh tranh trong cùng thị trường, thu hút khách hàng nhạy cảm về giá. Chiến lược này phù hợp với những doanh nghiệp có khả năng tối ưu hóa quy trình sản xuất, kinh doanh hiệu quả, kiểm soát tốt chi phí đầu vào và tìm kiếm nguồn cung ứng giá rẻ.

Để thực hiện thành công chiến lược tổng chi phí thấp, doanh nghiệp cần áp dụng một số biện pháp sau:

• Tối ưu hóa quy trình sản xuất, kinh doanh: Doanh nghiệp cần liên tục cải tiến quy trình sản xuất, kinh doanh để giảm thiểu lãng phí, nâng cao hiệu quả hoạt động và tiết kiệm chi phí.

• Sử dụng công nghệ tiên tiến: Việc áp dụng công nghệ tiên tiến vào sản xuất, quản lý và vận hành sẽ giúp doanh nghiệp tự động hóa các quy trình, giảm thiểu nhân công, tiết kiệm thời gian và chi phí.

• Kiểm soát chặt chẽ chi phí đầu vào: Doanh nghiệp cần kiểm soát chặt chẽ các khoản chi phí đầu vào như nguyên vật liệu, chi phí nhân công, chi phí vận chuyển, chi phí marketing,... để đảm bảo giá thành sản phẩm ở mức thấp nhất.

• Tìm kiếm nguồn cung ứng giá rẻ: Doanh nghiệp cần tìm kiếm và lựa chọn các nhà cung cấp uy tín có thể cung cấp nguyên vật liệu, linh kiện với giá rẻ nhất mà vẫn đảm bảo chất lượng.

Ví dụ:

• Hãng hàng không Vietjet Air (Việt Nam): Vietjet Air là hãng hàng không giá rẻ tiên phong tại Việt Nam, nổi tiếng với mức giá vé máy bay thấp hơn so với các hãng hàng không truyền thống khác.

• Chuỗi cửa hàng tiện lợi GS25 (Hàn Quốc): GS25 là chuỗi cửa hàng tiện lợi lớn nhất Hàn Quốc, thu hút khách hàng bởi sự tiện lợi và giá cả hợp lý.

• Siêu thị Walmart (Mỹ): Walmart là tập đoàn bán lẻ lớn nhất thế giới, nổi tiếng với việc cung cấp sản phẩm đa dạng với giá cả cạnh tranh.

Chiến lược khác biệt hoá (Differentiation Strategy)

Chiến lược khác biệt hóa hướng đến việc tạo ra sản phẩm/dịch vụ khác biệt, độc đáo so với các đối thủ cạnh tranh trong cùng thị trường, thu hút khách hàng sẵn sàng trả giá cao hơn cho sản phẩm/dịch vụ đó. Chiến lược này phù hợp với những doanh nghiệp có khả năng sáng tạo, đổi mới và có nguồn lực để đầu tư vào việc xây dựng thương hiệu.

Để thực hiện thành công chiến lược khác biệt hóa, doanh nghiệp cần thực hiện một số biện pháp sau:

• Cung cấp sản phẩm/dịch vụ có chất lượng cao, vượt trội hơn so với các đối thủ cạnh tranh: Doanh nghiệp cần tập trung vào việc nghiên cứu, phát triển sản phẩm/dịch vụ có chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu và mong muốn của khách hàng một cách tốt nhất.

• Tạo ra trải nghiệm khách hàng độc đáo: Doanh nghiệp cần tạo ra trải nghiệm khách hàng độc đáo, khác biệt so với các đối thủ cạnhtranh để thu hút và giữ chân khách hàng.

• Xây dựng thương hiệu mạnh: Doanh nghiệp cần xây dựng thương hiệu mạnh để tạo dựng niềm tin và sự trung thành của khách hàng.

• Sử dụng chiến lược marketing sáng tạo: Doanh nghiệp cần sử dụng chiến lược marketing sáng tạo để thu hút sự chú ý của khách hàng và truyền tải thông điệp về sự khác biệt của sản phẩm/dịch vụ.

Ví dụ:

• Hãng xe Apple (Mỹ): Apple nổi tiếng với các sản phẩm công nghệ cao cấp, thiết kế độc đáo và hệ điều hành iOS mượt mà, thu hút khách hàng bởi sự khác biệt và trải nghiệm độc đáo.

• Hãng cà phê Starbucks (Mỹ): Starbucks tạo ra trải nghiệm cà phê độc đáo với không gian ấm cúng, dịch vụ khách hàng chu đáo và các thức uống sáng tạo, thu hút khách hàng bởi sự khác biệt về trải nghiệm.

• Hãng thời trang Gucci (Ý): Gucci nổi tiếng với các sản phẩm thời trang cao cấp, thiết kế sang trọng và đẳng cấp, thu hút khách hàng bởi sự khác biệt về thương hiệu và đẳng cấp.

Chiến lược tập trung (Concentration strategy)

Chiến lược tập trung hướng đến việc tập trung vào một phân khúc thị trường cụ thể, đáp ứng nhu cầu của phân khúc thị trường đó một cách tốt nhất. Chiến lược này phù hợp với những doanh nghiệp có nguồn lực hạn chế và muốn khai thác một phân khúc thị trường tiềm năng chưa được đáp ứng đầy đủ.

Để thực hiện thành công chiến lược tập trung, doanh nghiệp cần thực hiện một số biện pháp sau:

• Nghiên cứu và phân tích kỹ lưỡng phân khúc thị trường mục tiêu: Doanh nghiệp cần nghiên cứu và phân tích kỹ lưỡng phân khúc thị trường mục tiêu để hiểu rõ nhu cầu, mong muốn, hành vi và xu hướng của khách hàng trong phân khúc này.

• Phát triển sản phẩm/dịch vụ phù hợp với nhu cầu của phân khúc thị trường mục tiêu: Doanh nghiệp cần phát triển sản phẩm/dịch vụ phù hợp với nhu cầu và mong muốn của khách hàng trong phân khúc thị trường mục tiêu.

• Xây dựng chiến lược marketing và bán hàng phù hợp với phân khúc thị trường mục tiêu: Doanh nghiệp cần xây dựng chiến lược marketing và bán hàng phù hợp để tiếp cận và thu hút khách hàng trong phân khúc thị trường mục tiêu.

Ví dụ:

• Hãng xe máy Vespa (Ý): Vespa tập trung vào phân khúc xe tay ga cao cấp, hướng đến khách hàng có thu nhập cao và yêu thích sự sang trọng, đẳng cấp.

• Hãng thời trang trẻ em Carter's (Mỹ): Carter's tập trung vào phân khúc thời trang trẻ em, cung cấp đa dạng các sản phẩm thời trang chất lượng cao cho trẻ em từ sơ sinh đến 6 tuổi.

• Bệnh viện Nhi Trung ương (Việt Nam): Bệnh viện Nhi Trung ương là bệnh viện chuyên khoa nhi hàng đầu tại Việt Nam, tập trung vào khám và điều trị bệnh cho trẻ em.

5 yếu tố tạo nên lợi thế cạnh tranh cho một doanh nghiệp

Yếu tố tạo nên lợi thế cạnh tranh

Mô hình Porter's Five Forces là công cụ phân tích chiến lược kinh doanh được phát triển bởi nhà kinh tế Michael Porter. Mô hình này xác định 5 yếu tố chính ảnh hưởng đến mức độ cạnh tranh và lợi nhuận của một ngành, từ đó giúp doanh nghiệp đánh giá vị trí cạnh tranh của mình và xây dựng chiến lược phù hợp.

Sự gia nhập ngành của đối thủ tiềm năng

Khi rào cản gia nhập ngành thấp, các đối thủ tiềm năng dễ dàng tham gia thị trường, dẫn đến tăng cung, giảm giá, ảnh hưởng đến lợi nhuận của doanh nghiệp hiện có. Các đối thủ tiềm năng có thể mang theo nguồn lực mới, công nghệ mới, mô hình kinh doanh mới, gây sức ép cạnh tranh lớn cho doanh nghiệp hiện có.

Ví dụ:

• Ngành công nghiệp công nghệ thông tin: rào cản gia nhập thấp do chi phí khởi nghiệp thấp, dẫn đến nhiều startup mới tham gia thị trường.

• Ngành bán lẻ: rào cản gia nhập thấp do chi phí mở cửa hàng thấp, dẫn đến nhiều doanh nghiệp mới tham gia thị trường.

Áp lực từ sản phẩm/dịch vụ thay thế

Sản phẩm/dịch vụ thay thế có thể đáp ứng nhu cầu của khách hàng một cách tốt hơn, giá rẻ hơn, hoặc tiện lợi hơn, khiến khách hàng chuyển sang sử dụng sản phẩm/dịch vụ thay thế, dẫn đến giảm thị phần và lợi nhuận của doanh nghiệp hiện có.

Ví dụ:

• Xe điện là sản phẩm thay thế cho xe máy xăng, gây áp lực cạnh tranh cho các doanh nghiệp sản xuất xe máy xăng.

• Ứng dụng gọi xe trực tuyến là dịch vụ thay thế cho taxi truyền thống, gây áp lực cạnh tranh cho các hãng taxi truyền thống.

Sức mạnh của khách hàng

Khi khách hàng có nhiều lựa chọn, họ có thể dễ dàng so sánh giá cả, chất lượng và dịch vụ của các doanh nghiệp khác nhau, và ép giá doanh nghiệp để giảm giá hoặc tăng chất lượng dịch vụ. Khách hàng có thể yêu cầu doanh nghiệp cung cấp nhiều dịch vụ hơn, dẫn đến tăng chi phí cho doanh nghiệp.

Ví dụ:

• Ngành hàng không: khách hàng có nhiều lựa chọn hãng bay, có thể so sánh giá cả và dịch vụ, khiến các hãng bay phải cạnh tranh để thu hút khách hàng.

• Ngành bán lẻ: khách hàng có thể so sánh giá cả sản phẩm trên các kênh bán hàng online, khiến các doanh nghiệp bán lẻ phải cạnh tranh về giá cả.

Sức ép từ nhà cung cấp

Khi nhà cung cấp nắm giữ nguồn cung cấp nguyên vật liệu quan trọng, họ có thể tăng giá hoặc giảm chất lượng nguyên vật liệu, dẫn đến tăng chi phí sản xuất cho doanh nghiệp. Nhà cung cấp có thể yêu cầu doanh nghiệp mua nhiều nguyên vật liệu hơn cần thiết, dẫn đến tăng chi phí lưu kho cho doanh nghiệp.

Ví dụ:

• Ngành sản xuất ô tô: nhà cung cấp chip bán dẫn có thể tăng giá chip, ảnh hưởng đến chi phí sản xuất ô tô.

• Ngành công nghiệp chế biến thực phẩm: nhà cung cấp nguyên liệu thô (nông sản, thủy sản) có thể tăng giá nguyên liệu, ảnh hưởng đến chi phí sản xuất thực phẩm.

Cường độ cạnh tranh của các đối thủ hiện hữu

Khi các đối thủ cạnh tranh mạnh mẽ và liên tục cạnh tranh với nhau trên nhiều mặt trận như giá cả, sản phẩm, dịch vụ, marketing, quảng cáo, v.v., doanh nghiệp phải cạnh tranh để duy trì thị phần và lợi nhuận.

Các đối thủ cạnh tranh có thể tung ra sản phẩm/dịch vụ mới, giảm giá, hoặc tăng cường marketing, khiến doanh nghiệp phải điều chỉnh chiến lược để đáp ứng.

Ví dụ: Các hãng nước giải khát lớn liên tục cạnh tranh với nhau về giá cả, sản phẩm, marketing, quảng cáo, khiến các doanh nghiệp nhỏ khó có thể cạnh tranh.

Cách xác định lợi thế cạnh tranh của doanh nghiệp

Lợi thế cạnh tranh là yếu tố giúp doanh nghiệp vượt trội so với các đối thủ cạnh tranh trong cùng thị trường, thu hút khách hàng và tạo ra lợi nhuận cao hơn. Để xác định lợi thế cạnh tranh của doanh nghiệp, bạn có thể thực hiện theo các bước sau:

Bước 1: Phân tích nội bộ

• Đánh giá nguồn lực và năng lực của doanh nghiệp: Bao gồm nguồn lực tài chính, nhân sự, công nghệ, hệ thống quản lý, thương hiệu, v.v.

• Xác định điểm mạnh và điểm yếu của doanh nghiệp: So sánh điểm mạnh và điểm yếu của doanh nghiệp với các đối thủ cạnh tranh để xác định những điểm khác biệt.

• Xác định văn hóa doanh nghiệp: Văn hóa doanh nghiệp có thể tạo ra lợi thế cạnh tranh nếu nó phù hợp với chiến lược kinh doanh và thu hút nhân tài.

Bước 2: Phân tích thị trường

• Nghiên cứu thị trường mục tiêu: Xác định nhu cầu, mong muốn, hành vi và xu hướng của khách hàng trong thị trường mục tiêu.

• Phân tích đối thủ cạnh tranh: Xác định điểm mạnh, điểm yếu, chiến lược và vị trí cạnh tranh của các đối thủ cạnh tranh.

• Xác định các xu hướng thị trường: Xác định các xu hướng mới nổi trong thị trường có thể ảnh hưởng đến doanh nghiệp.

Bước 3: Xác định lợi thế cạnh tranh

• So sánh điểm mạnh của doanh nghiệp với điểm yếu của đối thủ cạnh tranh: Những điểm mạnh của doanh nghiệp mà đối thủ cạnh tranh không có hoặc có nhưng kém hơn có thể là lợi thế cạnh tranh của doanh nghiệp.

• Xác định giá trị mà doanh nghiệp mang lại cho khách hàng: Khách hàng sẵn sàng trả tiền cho gì? Doanh nghiệp có thể mang lại giá trị gì mà các đối thủ cạnh tranh không thể?

• Kiểm tra tính bền vững của lợi thế cạnh tranh: Lợi thế cạnh tranh có thể duy trì được lâu dài hay không? Doanh nghiệp có thể bảo vệ lợi thế cạnh tranh của mình như thế nào?

Bước 4: Phát triển chiến lược cạnh tranh

• Sử dụng lợi thế cạnh tranh để tạo ra chiến lược kinh doanh: Lợi thế cạnh tranh nên được sử dụng như kim chỉ nam cho tất cả các quyết định kinh doanh của doanh nghiệp.

• Phát triển các sản phẩm/dịch vụ phù hợp với lợi thế cạnh tranh: Sản phẩm/dịch vụ của doanh nghiệp nên tận dụng tối đa lợi thế cạnh tranh để đáp ứng nhu cầu của khách hàng tốt hơn so với các đối thủ cạnh tranh.

• Xây dựng chiến lược marketing để truyền tải lợi thế cạnh tranh: Doanh nghiệp cần truyền tải lợi thế cạnh tranh của mình đến khách hàng một cách hiệu quả để thu hút khách hàng và tạo dựng thương hiệu.

Quả vậy, lợi thế cạnh tranh là yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp tồn tại, phát triển và vươn lên dẫn đầu thị trường trong môi trường kinh doanh đầy cạnh tranh như hiện nay. Hy vọng qua bài viết này cả Vinalink Academy, bạn sẽ tìm ra được lợi thế cạnh tranh độc nhất cho doanh nghiệp của mình và phát triển.