Trong thế giới thiết kế số hiện đại, UX và UI là hai thuật ngữ xuất hiện thường xuyên nhưng nhiều người vẫn nhầm lẫn hoặc sử dụng thay thế cho nhau. Thực tế, UX (User Experience) và UI (User Interface) Design có những vai trò và trách nhiệm hoàn toàn khác biệt trong quá trình phát triển sản phẩm. Hiểu rõ sự khác biệt này không chỉ giúp bạn định hướng nghề nghiệp mà còn nâng cao hiệu quả làm việc. Cùng Vinalink Academy khám phá chi tiết về hai lĩnh vực thiết kế quan trọng này.
UX/UI là viết tắt của User Experience/User Interface, cùng tìm hiểu chi tiết từng phần dưới đây nhé:
UX Design (User Experience Design) hay thiết kế trải nghiệm người dùng là phương pháp thiết kế sản phẩm lấy con người làm trung tâm. Thuật ngữ "user experience" được Don Norman - nhà khoa học nhận thức và đồng sáng lập Nielsen Norman Group Design Consultancy - đặt ra vào cuối những năm 1990.
Theo định nghĩa của Don Norman: "Trải nghiệm người dùng bao gồm tất cả các khía cạnh tương tác của người dùng cuối với công ty, dịch vụ và sản phẩm của họ." Điều này có nghĩa là UX Design không chỉ giới hạn trong môi trường số mà còn áp dụng cho mọi sản phẩm có thể trải nghiệm được - từ website, ứng dụng di động đến máy pha cà phê hay thậm chí là trải nghiệm mua sắm tại siêu thị.
Mục tiêu chính của UX Design là tạo ra những trải nghiệm dễ dàng, hiệu quả, phù hợp và mang lại cảm giác tích cực cho người dùng. UX Designer không tập trung vào yếu tố thị giác mà chú trọng đến cảm nhận tổng thể của trải nghiệm, làm thế nào để người dùng cảm thấy thoải mái và hoàn thành mục tiêu của họ một cách dễ dàng nhất.
UI Design (User Interface Design) hay thiết kế giao diện người dùng là lĩnh vực chuyên về hình thức trình bày và tương tác của sản phẩm số. Khác với UX Design có thể áp dụng cho cả sản phẩm vật lý, UI Design là một thuật ngữ thuần túy thuộc về môi trường số.
Giao diện người dùng (User Interface) chính là điểm tương tác giữa người dùng và thiết bị hoặc sản phẩm số - như màn hình cảm ứng trên smartphone hay bảng điều khiển trên máy pha cà phê tự động. Đối với website và ứng dụng, UI Design tập trung vào giao diện, cảm nhận và khả năng tương tác của sản phẩm.
UI Designer chịu trách nhiệm thiết kế tất cả các yếu tố trực quan và tương tác mà người dùng có thể gặp phải, bao gồm các biểu tượng và nút bấm, typography và bảng màu, khoảng cách, hình ảnh và thiết kế responsive. Mục tiêu là đảm bảo giao diện trực quan nhất có thể, tạo ra trải nghiệm hướng dẫn người dùng một cách tự nhiên mà không cần suy nghĩ quá nhiều.
Vai trò chính của UI Design là chuyển đổi quá trình phát triển, nghiên cứu, nội dung và bố cục của sản phẩm thành một trải nghiệm hấp dẫn, dễ hiểu và phản hồi tốt cho người dùng. UI Design cũng có trách nhiệm truyền tải những điểm mạnh của thương hiệu và tài sản thị giác vào giao diện sản phẩm, đảm bảo thiết kế nhất quán, mạch lạc và đẹp mắt.
Mặc dù UX (User Experience – Trải nghiệm người dùng) và UI (User Interface – Giao diện người dùng) thường được nhắc đến cùng nhau, nhưng chúng là hai khái niệm hoàn toàn khác biệt với vai trò và quy trình riêng biệt trong thiết kế sản phẩm số.
UX tập trung vào cảm nhận và trải nghiệm tổng thể của người dùng khi tương tác với sản phẩm. Một UX designer sẽ:
Nghiên cứu hành vi, nhu cầu và vấn đề của người dùng
Vạch ra hành trình người dùng (user journey)
Thiết kế cấu trúc thông tin và bản mẫu khung (wireframe)
Kiểm thử khả năng sử dụng để cải thiện sản phẩm
UI lại chú trọng đến cách sản phẩm hiển thị và phản hồi trên giao diện. Một UI designer sẽ:
Thiết kế các yếu tố trực quan như nút bấm, biểu tượng, màu sắc, phông chữ
Xây dựng phong cách hình ảnh và thương hiệu cho giao diện
Tối ưu tính tương tác và đảm bảo giao diện hiển thị tốt trên nhiều thiết bị
Phối hợp với UX và lập trình viên để hoàn thiện sản phẩm
Nói cách khác, UX là khung xương – định hướng cách người dùng đi qua sản phẩm, còn UI là lớp da – làm cho hành trình đó trở nên đẹp mắt, trực quan và dễ sử dụng.
Một sản phẩm thành công cần cả UX và UI làm việc hài hòa – UX giúp giải quyết vấn đề, còn UI biến giải pháp đó thành trải nghiệm sinh động và hấp dẫn.
Sau khi tìm hiểu về sự khác biệt giữa UX và UI Design, câu hỏi tiếp theo là hai lĩnh vực này phối hợp với nhau như thế nào trong quá trình phát triển sản phẩm. Thực tế, cả UX và UI đều có vai trò quan trọng không thể thiếu trong việc tạo ra một sản phẩm thành công.
UI Design như lớp kem trên chiếc bánh UX. Hãy tưởng tượng bạn có một ý tưởng tuyệt vời cho một ứng dụng, thứ gì đó thị trường đang thiếu và có thể thực sự cải thiện cuộc sống của mọi người. Bạn thuê UX Designer để thực hiện nghiên cứu người dùng, xác định chính xác các tính năng ứng dụng cần có và lập bản đồ hành trình người dùng.
Ứng dụng của bạn cung cấp điều mà đối tượng mục tiêu cần và muốn, tuy nhiên khi họ tải xuống, họ thấy rằng văn bản trên mỗi màn hình khó đọc (như chữ vàng trên nền trắng), các nút bấm quá gần nhau khiến họ liên tục bấm nhầm. Đây là trường hợp điển hình UI kém phá hỏng UX tốt.
Ngược lại, bạn có bao giờ gặp phải website đẹp mắt với hiệu ứng animation ấn tượng và bảng màu hoàn hảo, nhưng thực tế lại rất khó sử dụng không? UI tốt không bao giờ có thể bù đắp cho UX kém - giống như một chiếc bánh được trang trí đẹp mắt nhưng lại có vị khủng khiếp.
Mặc dù UX và UI là hai lĩnh vực riêng biệt, nhiều tin tuyển dụng lại tìm kiếm UX/UI Designer trong cùng một vị trí. Lý do chính là trong bối cảnh tổng thể, UI/UX vẫn là những lĩnh vực tương đối mới và thường đặc thù cho ngành công nghệ. Bên ngoài thế giới thiết kế và công nghệ, chúng chưa được hiểu rộng rãi mặc dù có tầm quan trọng lớn đối với doanh nghiệp.
Nhiều công ty cố ý tìm kiếm những designer đa năng có thể đảm nhận cả UX và UI, hoặc ít nhất có hiểu biết về các nguyên tắc UX hoặc UI bên cạnh kỹ năng chính của họ. Do đó, khi tìm kiếm việc làm, điều quan trọng là nhìn xa hơn tiêu đề công việc và chú ý kỹ đến các kỹ năng, nhiệm vụ và trách nhiệm được liệt kê để xác định chính xác vị trí đó đang hướng đến lĩnh vực nào.
Mặc dù UX và UI thường đi đôi với nhau khi tuyển dụng, nhưng không nhất thiết bạn phải giỏi cả 2.
Dưới đây là các kĩ năng và mức lương của 2 công việc này để bạn có thể chọn được hướng đi chính xác với bản thân mình nhé:
Dù UX và UI Designer đều cần nhiều kỹ năng chồng chéo, mỗi vai trò vẫn có những thế mạnh và yêu cầu riêng biệt. Có thể chia kỹ năng của họ thành 3 nhóm: Soft Skills, Hard Skills và Transferable Skills:
| UX Designer | UI Designer |
| Giao tiếp, hợp tác và cởi mở tiếp thu | Giao tiếp, hợp tác và cởi mở tiếp thu |
| Thấu hiểu hành vi người dùng | Thấu hiểu hành vi người dùng |
| Tò mò và luôn học hỏi | Linh hoạt thích nghi |
| Tư duy phản biện và giải quyết vấn đề | Sáng tạo và giải quyết vấn đề |
| UX Designer | UI Designer |
| Thành thạo nghiên cứu và phân tích hành vi người dùng | Thành thạo xây dựng nhận diện thương hiệu: màu sắc, kiểu chữ, biểu tượng |
| Thiết kế wireframe và prototype | Thiết kế wireframe và prototype |
| Hiểu cấu trúc thông tin (Information Architecture) | Am hiểu responsive design |
| Kiểm thử tính khả dụng (Usability testing) | Thiết kế tương tác và hiệu ứng chuyển động |
| UX Designer | UI Designer |
| Tư duy kinh doanh (Business acumen) | Thiết kế đồ họa (Graphic design) |
| Chăm sóc khách hàng | Chăm sóc khách hàng |
| Nghiên cứu | Nghiên cứu |
| Quản lý dự án | Quản lý dự án |
Tóm lại, UX Designer nghiêng về nghiên cứu, chiến lược và hành vi người dùng, trong khi UI Designer tập trung vào tính trực quan, thẩm mỹ và khả năng tương tác của giao diện. Tuy vậy, cả hai đều cần phối hợp chặt chẽ để tạo ra trải nghiệm người dùng hoàn hảo.
Tại Việt Nam, mức lương của UX và UI Designer khá hấp dẫn và có sự phân hóa rõ ràng theo kinh nghiệm, vị trí địa lý và loại hình công ty.
Mức lương theo cấp bậc kinh nghiệm:
Fresher/Junior (mới vào nghề): 10-13 triệu đồng/tháng
Mid-level (2-5 năm kinh nghiệm): 15-22 triệu đồng/tháng
Senior (trên 5 năm kinh nghiệm): 20-31,5 triệu đồng/tháng
Leader/Manager: 25 triệu đồng/tháng trở lên
Yếu tố ảnh hưởng đến mức lương:
Vị trí địa lý: TP.HCM có mức lương cao hơn Hà Nội và các tỉnh khác (trung bình 24,2 triệu đồng/tháng tại TP.HCM)
Loại công ty: Công ty quốc tế, startup công nghệ, fintech, e-commerce thường trả lương cao hơn
Kỹ năng chuyên môn: Các kỹ năng chuyên sâu và tư duy thiết kế sáng tạo giúp tăng thu nhập
Nhìn chung, nghề UX/UI Designer tại Việt Nam có mức lương ổn định và hấp dẫn, với nhiều cơ hội phát triển nghề nghiệp và tăng thu nhập theo thời gian. Đặc biệt, các vị trí Senior UX Designer có thể đạt mức lương từ 27-47 triệu đồng/tháng, thậm chí có trường hợp trên 73 triệu đồng/tháng.
Nếu bạn đang muốn theo đuổi sự nghiệp trong lĩnh vực thiết kế nhưng còn băn khoăn giữa UX và UI, điều quan trọng là hiểu rõ sở thích, thế mạnh cá nhân và phong cách làm việc của bạn phù hợp với vai trò nào hơn.
Bạn có phải là người:
Thường được bạn bè miêu tả là giàu sự thấu hiểu, quan tâm đến cảm xúc người khác?
Yêu thích việc tìm hiểu hành vi người dùng, phỏng vấn và phân tích dữ liệu?
Hứng thú với việc xây dựng hành trình người dùng, tổ chức thông tin và tối ưu trải nghiệm tổng thể?
Nếu câu trả lời là có, bạn có thể phù hợp với UX Design – công việc yêu cầu tư duy logic, kỹ năng phân tích, khả năng lắng nghe và giải quyết vấn đề. UX Designer là người giải bài toán người dùng trước khi sản phẩm được vẽ nên.
Bạn có:
Con mắt thẩm mỹ tốt, đam mê màu sắc, bố cục và thiết kế trực quan?
Hứng thú với việc biến ý tưởng thành giao diện sống động, đẹp mắt và dễ sử dụng?
Thích khám phá cách làm cho các nút bấm, hiệu ứng và hình ảnh trở nên hấp dẫn và dễ tiếp cận?
Nếu vậy, UI Design là con đường dành cho bạn – một công việc yêu cầu khả năng thiết kế trực quan, tinh tế và chú trọng đến từng chi tiết giao diện.
Bạn không nhất thiết phải chọn một trong hai. Nhiều nhà thiết kế hiện nay chọn theo đuổi cả hai vai trò, trở thành Product Designer hay UX/UI Designer toàn diện. Tuy nhiên, việc bắt đầu bằng thế mạnh tự nhiên sẽ giúp bạn đi nhanh và sâu hơn trong hành trình thiết kế.
Hiểu rõ sự khác biệt giữa UX và UI Design sẽ giúp bạn định hướng nghề nghiệp chính xác và phát triển kỹ năng hiệu quả. Dù bạn chọn trở thành UX Designer chuyên sâu về nghiên cứu người dùng hay UI Designer tập trung vào thiết kế giao diện, cả hai vai trò đều có triển vọng thu nhập hấp dẫn và cơ hội phát triển rộng mở tại thị trường Việt Nam. Quan trọng nhất là hãy bắt đầu từ thế mạnh tự nhiên của bản thân, sau đó dần mở rộng kỹ năng để trở thành một Product Designer toàn diện. Vinalink Academy hy vọng bài viết này đã cung cấp cho bạn cái nhìn tổng quan và định hướng rõ ràng cho hành trình chinh phục lĩnh vực thiết kế đầy tiềm năng này.
 (1)_cr_400x210.png)
_cr_400x210.png)
