Mô hình B2C là gì? 5 mô hình kinh doanh B2C (kèm ví dụ)

B2C là gì?

B2C (business-to-consumer) là mô hình kinh doanh khi sản phẩm hoặc dịch vụ được chuyển trực tiếp từ doanh nghiệp đến người tiêu dùng cuối, người mua hàng hóa hoặc dịch vụ để sử dụng cá nhân.

Mô hình này thường được đối lập với mô hình B2B (business-to-business), nơi việc trao đổi hàng hóa và dịch vụ diễn ra giữa các doanh nghiệp với nhau thay vì giữa doanh nghiệp và người tiêu dùng.

Mô hình B2C

Mô hình kinh doanh B2C áp dụng cho bất kỳ giao dịch kinh doanh nào mà người tiêu dùng nhận trực tiếp hàng hóa hoặc dịch vụ, như doanh nghiệp nhỏ và doanh nhân, cửa hàng bán lẻ, nhà hàng và phòng khám bác sĩ. B2C thường đề cập đến các doanh nghiệp thương mại điện tử, sử dụng nền tảng trực tuyến để kết nối sản phẩm của họ với người tiêu dùng.

Một số doanh nghiệp B2C sử dụng nền tảng của họ để tiếp thị và bán sản phẩm của chính mình; những doanh nghiệp khác kết nối người mua với người bán, sử dụng lưu lượng nội dung để bán không gian quảng cáo hoặc giới hạn nội dung thành các gói đăng ký trả phí. Các công ty B2C nổi tiếng trên thế giới bao gồm Amazon, eBay, Meta, Netflix, The New York Times Co. và Uber.

Mô hình B2C hoạt động như thế nào?

Các doanh nghiệp B2C bán hàng hóa và dịch vụ trực tiếp đến người tiêu dùng. Người tiêu dùng là người dùng cuối mua sản phẩm hoặc dịch vụ để sử dụng cá nhân. Mặc dù nhiều doanh nghiệp bán sản phẩm của riêng họ, đây không phải là yêu cầu bắt buộc của mô hình B2C; nhiều công ty B2C bán lại sản phẩm của các doanh nghiệp khác.

Trải nghiệm mua sắm B2C có thể là việc mua hàng tại một cửa hàng tạp hóa địa phương hoặc mua tai nghe mới từ cửa hàng bán lẻ trực tuyến của Apple. Trải nghiệm dịch vụ B2C có thể là chuyến thăm khám bác sĩ, điều trị tại salon làm tóc hoặc làm móng, bữa ăn tại nhà hàng hoặc chuyến đi được mua thông qua ứng dụng Uber.

5 loại mô hình kinh doanh B2C phổ biến

Người bán trực tiếp (Direct sellers)

Đây là mô hình thương mại điện tử B2C phổ biến nhất - khách hàng mua hàng trực tiếp từ các cửa hàng trực tuyến. Doanh nghiệp bán sản phẩm của riêng họ thông qua website hoặc ứng dụng mà không thông qua bên trung gian nào.

Ví dụ: Zappos.com, Ikea.com, Target.com là những thương hiệu cho phép người tiêu dùng mua hàng trực tiếp từ website của họ.

Trung gian (Intermediaries)

Thay vì cung cấp sản phẩm hoặc dịch vụ của riêng mình, các công ty thương mại điện tử này cung cấp nền tảng kết nối người mua với người bán độc lập. Trung gian trực tuyến thường thu lợi bằng cách tính một tỷ lệ phần trăm nhỏ từ mỗi giao dịch bán hàng. Người tiêu dùng thường sử dụng trung gian vì họ cung cấp giá cả thấp hơn.

Ví dụ: eBay, Etsy, Expedia, Facebook Marketplace và Poshmark.

Dựa trên quảng cáo (Advertising-based)

Các công ty thương mại điện tử này sử dụng chiến lược tiếp thị kỹ thuật số thu hút lưu lượng truy cập như tiếp thị nội dung và tiếp thị mạng xã hội để kết nối người mua sắm với quảng cáo có liên quan cho sản phẩm và dịch vụ. Doanh nghiệp dựa trên quảng cáo thu lợi từ việc bán không gian quảng cáo trên trang web và nền tảng mạng xã hội.

Ví dụ: HuffPost là một ví dụ về loại công ty B2C này. Tiếp thị liên kết (affiliate marketing) cũng là một phương pháp tiếp cận dựa trên quảng cáo, trong đó một công ty hợp tác với người sáng tạo nội dung để quảng bá sản phẩm của họ thông qua các bài đăng blog hoặc mạng xã hội.

Dựa trên cộng đồng (Community-based)

Tương tự như doanh nghiệp dựa trên quảng cáo, các công ty dựa trên cộng đồng sử dụng các cộng đồng trực tuyến tập trung vào các danh tính, sở thích và thông tin cụ thể. Họ sử dụng dữ liệu họ nhận được từ người dùng trang web, chẳng hạn như dữ liệu nhân khẩu học và vị trí địa lý, để kết nối những người dùng đó với quảng cáo nhắm mục tiêu.

Ví dụ: Các trang mạng xã hội như Facebook và các diễn đàn trực tuyến.

Dựa trên phí (Fee-based)

Các doanh nghiệp thương mại điện tử này yêu cầu đăng ký trả phí để đổi lấy quyền truy cập không hạn chế vào nội dung của họ. Người dùng phải trả tiền đăng ký định kỳ để có thể sử dụng dịch vụ hoặc truy cập nội dung.

Ví dụ: The Wall Street Journal, The New Yorker và Netflix là những doanh nghiệp yêu cầu người dùng trả phí đăng ký để sử dụng dịch vụ của họ.

Phân biệt mô hình B2C và B2B

Sự khác biệt chính giữa hai mô hình kinh doanh B2C và B2B nằm ở đối tượng mà công ty bán hàng. Doanh nghiệp B2C bán cho người tiêu dùng, trong khi các công ty B2B bán cho các doanh nghiệp khác.

Đặc điểm của B2C:

• Quy mô và chi phí mỗi giao dịch thường nhỏ hơn

• Người mua thường là cá nhân và hộ gia đình

• Quy trình bán hàng dựa vào sản phẩm hoặc dịch vụ thay vì mối quan hệ

• Quyết định mua hàng thường mang tính bốc đồng hoặc cảm xúc

• Quy trình thường chỉ có một bước

• Kết quả và sự hài lòng tức thì thúc đẩy doanh số

• Nhận diện thương hiệu đóng vai trò quan trọng

• Chi phí marketing chiếm tỷ trọng lớn trong mỗi giao dịch bán hàng

Đặc điểm của B2B:

• Giao dịch thường có giá trị cao hơn và quy mô mua hàng lớn hơn

• Nhiều người tham gia vào quyết định mua hàng, bao gồm nhiều phòng ban trong tổ chức

• Quy trình bán hàng thường dựa trên mối quan hệ

• Quyết định mua hàng mang tính hợp lý, được tính toán kỹ lưỡng

• Chu kỳ bán hàng dài hơn và phức tạp hơn

• Mục tiêu dài hạn thúc đẩy việc mua hàng

• Tỷ lệ chi phí marketing B2B trong tổng chi phí thấp hơn

Mặc dù thường được so sánh với nhau, mô hình kinh doanh B2C và B2B có những khác biệt đáng kể.

Giao dịch B2C và B2B có thể tương tự nhau khi liên quan đến các giao dịch cân nhắc kỹ - những quyết định mua hàng có mức độ rủi ro và phần thưởng cao hơn, cả về tài chính và cảm xúc. Giao dịch B2B hầu như luôn là giao dịch cân nhắc kỹ. Tuy nhiên, chỉ có giao dịch B2C với giá trị cao - như mua nhà mới hoặc trả tiền học đại học - mới thường là giao dịch cân nhắc kỹ.

Các giao dịch cân nhắc kỹ trong B2C thường có những đặc điểm sau:

• Chu kỳ bán hàng dài hơn, phức tạp hơn

• Quyết định mua hàng dựa trên lý trí

• Có nhiều người ra quyết định tham gia

Marketing trong ngành B2C có gì khác biệt?

Nhiều doanh nghiệp B2C, đặc biệt là những doanh nghiệp có đối tượng khách hàng rộng, chi một lượng tiền đáng kể cho marketing. Quảng cáo video và thương mại thường được sử dụng trong chiến lược marketing B2C vì chúng có thể tiếp cận đối tượng rộng lớn, thu hút cảm xúc và tăng nhận thức thương hiệu.

Ngược lại, các công ty B2B tập trung vào marketing cho những khách hàng cụ thể. Phương pháp này khiến các kênh quảng cáo đại chúng - như báo in, TV và mạng xã hội - trở nên kém hiệu quả và tốn kém.

Ngoài ra, marketing B2C tập trung vào việc nhắm mục tiêu người dùng và người mua phù hợp với các đặc điểm nhân khẩu học cụ thể. Bán chéo (cross-selling) và bán thêm (up-selling) có thể là nguồn doanh số đáng kể cho các nhà bán lẻ B2C, đặc biệt là các doanh nghiệp thương mại điện tử. Họ sử dụng dữ liệu người truy cập trang web và người mua sắm để tạo ra các đề xuất mua sắm cá nhân hóa. Tuy nhiên, quản lý khách hàng tiềm năng ít được các công ty B2C thực hiện hơn, vì chu kỳ bán hàng thường ngắn.

Khác với các công ty B2B, tiềm lực marketing của một số công ty B2C trong lĩnh vực bán lẻ đã bắt đầu tập trung vào trải nghiệm khách hàng. Nó tập trung chủ yếu vào cách khách hàng mua sắm, mua, mở hộp và sử dụng sản phẩm của họ.

Mô hình B2C đang phát triển mạnh mẽ trong kỷ nguyên số với nhiều hình thức đa dạng nhằm tiếp cận khách hàng trực tiếp. Hiểu rõ đặc thù của mô hình B2C, phân biệt nó với B2B và áp dụng chiến lược marketing phù hợp sẽ giúp doanh nghiệp tối ưu hiệu quả kinh doanh, xây dựng thương hiệu vững mạnh và tạo trải nghiệm khách hàng tốt hơn trong thị trường cạnh tranh ngày nay. Chúc các bạn thành công!