Mô hình SWOT là gì? Cách phân tích SWOT từ A-Z

Mô hình SWOT là gì? 

Mô hình SWOT là một khung phân tích giúp nhận diện và đánh giá điểm mạnh (Strengths), điểm yếu (Weaknesses), cơ hội (Opportunities) và thách thức (Threats) của một tổ chức, dự án hoặc cá nhân. Những yếu tố này tạo thành từ viết tắt của chữ SWOT.

Trong đó, Strengths và Weakness là những yếu tố để đánh giá nội tại của doanh nghiệp. Bạn có thể dựa vào 2 yếu tố này để kiểm soát và thay đổi chiến lược kinh doanh sao cho phù hợp. Strengths và Weakness thường liên quan đến: hoạt động công ty, tài sản thuộc về doanh nghiệp, phát triển sản phẩm,...

Opportunities và Threats là các yếu tố tác động bên ngoài thường liên quan đến thị trường và các yếu tố mang tính vĩ mô hơn. Doanh nghiệp thường không thể thay đổi các yếu tố này nhưng có thể dự đoán và nắm bắt cơ hội chính xác cũng như đề phòng tới những thách thức từ bên ngoài có thể xảy ra bất cứ lúc nào.

Ma trận SWOT

Mô hình SWOT được phát triển bởi Albert Humphrey vào những năm 1960 và 1970 tại Viện Nghiên cứu Stanford (Stanford Research Institute). Ban đầu, mô hình này được áp dụng trong lĩnh vực kinh doanh, dựa trên dữ liệu của các công ty thuộc danh sách Fortune 500. Hiện nay, mô hình SWOT đã được phổ biến rộng rãi trong nhiều lĩnh vực và tổ chức như một công cụ hỗ trợ tư duy để đưa ra quyết định.

Khi nào và tại sao nên phân tích SWOT

Phân tích SWOT thường được sử dụng vào thời điểm bắt đầu hoặc như một phần trong quá trình lập kế hoạch chiến lược. Đây được coi là một công cụ hỗ trợ ra quyết định mạnh mẽ vì nó giúp doanh nghiệp khám phá những cơ hội thành công mà trước đây họ chưa từng nghĩ tới. Đồng thời, nó cũng làm nổi bật các mối đe dọa trước khi chúng trở nên quá khó để kiểm soát.

Phân tích SWOT còn có thể xác định các thị trường ngách, nơi một doanh nghiệp có lợi thế cạnh tranh. Nó cũng có thể hỗ trợ cá nhân định hướng con đường sự nghiệp, tối đa hóa điểm mạnh của họ và cảnh báo về các điều bất chắc có thể cản trở thành công.

Mô hình SWOT hiệu quả nhất khi nó được sử dụng một cách thực tế để nhận diện và tổng hợp các vấn đề cũng như mối quan tâm của doanh nghiệp. Do đó, phân tích SWOT thường bao gồm một nhóm đa chức năng - nơi các thành viên có thể tự do chia sẻ ý kiến và ý tưởng. Các nhóm hiệu quả nhất thường dựa trên kinh nghiệm thực tế và dữ liệu cụ thể chẳng hạn như số liệu doanh thu hoặc chi phí để xây dựng phân tích SWOT.

Hướng dẫn phân tích - lập kế hoạch SWOT cho người mới bắt đầu

Như đã đề cập, mô hình SWOT được cấu thành bởi 4 yếu tố chính là:

Sau khi hiểu rõ được từng thành tố của mô hình SWOT công việc tiếp theo của bạn đó là liệt kê các ý cho từng yếu tố theo thứ tự ưu tiên và thống nhất phiên bản SWOT hoàn thiện nhất.

• Strength – Thế mạnh: Hãy thử đặt câu hỏi để mở rộng yếu tố đầu tiên bằng cách xoay quanh các vấn đề liên quan đến doanh nghiệp.

• Tại sao khách hàng lại chọn bạn và sản phẩm của bạn?

• Sự khác biệt giữa doanh nghiệp của bạn và doanh nghiệp khác là gì?

• Sức hút của doanh nghiệp bạn là gì?

• Những ý tưởng mới lạ hay thành tựu nổi bật mà doanh nghiệp bạn nhận được là gì?

• Weakness – Điểm yếu: Quá tự tin vào điểm mạnh của mình sẽ trở thành yếu điểm cho doanh nghiệp vì vậy bạn cần nhìn nhận một cách khách quan những thiếu sót cần thay đổi. Một vài câu hỏi gợi ý cho phần này mà bạn có thể tham khảo là:

• Khách hàng không hài lòng về điều gì ở doanh nghiệp bạn?

• Những vấn đề hoặc khiếu nại thường được đề cập trong các review đánh giá về doanh nghiệp/sản phẩm của bạn là gì?

• Khách hàng hủy đơn giữa chừng vì những lý do gì?

• Các khó khăn lớn nhất trong việc quản lý page và các kênh bán hàng là gì?

• Những thứ mà đối thủ có còn doanh nghiệp thì không?

• Lý do tại sao khách hàng không quay lại sử dụng sản phẩm của doanh nghiệp bạn?

• Opportunity – Cơ hội: Doanh nghiệp bạn có một đội marketing mạnh, đã xây dựng được một số khách hàng thân thiết đây chính là lợi thế và cơ hội của bạn. Những ý tưởng mới về marketing sẽ mở ra cơ hội khác cho sự phát triển của doanh nghiệp. Cơ hội có thể đến từ:

• Các trend hot trên thị trường

• Đổi mới trong chính sách của Nhà nước liên quan đến lĩnh vực của bạn

• Định hướng lại phân khúc khách hàng

• Xu hướng của khách hàng

• Threat – Rủi ro: Đây là yếu tố cuối cùng và không kém phần quan trọng trong mô hình SWOT. Những rủi ro bất ngờ có thể gây ra những sóng gió lớn cho doanh nghiệp vì vậy nếu có phương án dự phòng trước tất nhiên thiệt hại sẽ giảm đáng kể. Rủi ro có thể bao gồm những yếu tố như: đối thủ cạnh tranh, thay đổi về luật pháp về thị trường, rủi ro trong xoay chuyển tài chính,...

Ưu nhược điểm của mô hình SWOT

Ưu điểm của mô hình SWOT có thể kể đến như:

• Trực quan hóa các yếu tố quan trọng: Mô hình SWOT tạo ra một biểu đồ trực quan, dễ hiểu, giúp tổ chức hoặc cá nhân nhận diện các yếu tố ảnh hưởng lớn nhất đến việc đạt được mục tiêu.

• Khuyến khích sự tham gia đa dạng: Việc thực hiện phân tích SWOT thường bao gồm các thành viên giàu kinh nghiệm từ nhiều bộ phận hoặc lĩnh vực khác nhau, mang lại nhiều góc nhìn và cách tiếp cận phong phú.

• Phát hiện ý tưởng sáng tạo: Sự đa dạng trong đội ngũ tham gia có thể giúp phát hiện các vấn đề tiềm ẩn hoặc đưa ra các ý tưởng sáng tạo mà trước đó có thể bị bỏ qua.

• Đánh giá toàn diện: Phân tích SWOT giúp tổ chức đánh giá cả yếu tố bên trong (điểm mạnh, điểm yếu) lẫn bên ngoài (cơ hội, thách thức), từ đó cung cấp cái nhìn tổng thể về tình hình hiện tại.

Mặc dù vậy nhưng phân tích để tạo mô hình SWOT vẫn còn nhược điểm như:

• Bỏ sót các yếu tố quan trọng: Một số yếu tố có thể dễ dàng bị bỏ qua hoặc hiểu sai, dẫn đến việc phân tích không đầy đủ hoặc thiếu chính xác.

• Chủ quan và thiếu dữ liệu: Thông tin được đưa vào mỗi yếu tố có thể mang tính cảm tính hoặc dựa trên kinh nghiệm cá nhân, làm sai lệch bức tranh tổng thể.

• Hạn chế về thời gian hiệu lực: Mô hình SWOT chỉ phản ánh tình hình tại một thời điểm cụ thể và không tính đến sự thay đổi của các yếu tố trong tương lai, dẫn đến giá trị sử dụng bị giới hạn theo thời gian.

• Không đưa ra giải pháp cụ thể: SWOT chỉ là công cụ phân tích, không cung cấp hướng dẫn cụ thể để giải quyết vấn đề hoặc tối ưu hóa các yếu tố đã xác định.

Ví dụ thực tế về phân tích SWOT

Case Study 1: Phân tích SWOT của công ty công nghệ Apple

Apple Inc. là một trong những tập đoàn công nghệ hàng đầu thế giới, nổi tiếng với các sản phẩm sáng tạo như iPhone, iPad, MacBook và Apple Watch. Việc hiểu rõ vị thế của Apple trên thị trường giúp chúng ta thấy được cách họ duy trì sự thống trị và đối phó với thách thức.

Điểm mạnh (Strengths):

• Thương hiệu mạnh và uy tín toàn cầu: Apple được biết đến với chất lượng cao và thiết kế tinh tế, tạo nên sự trung thành từ khách hàng.

• Hệ sinh thái sản phẩm đồng bộ: Các sản phẩm và dịch vụ của Apple kết nối chặt chẽ với nhau, mang lại trải nghiệm liền mạch.

• Năng lực đổi mới và R&D mạnh mẽ: Liên tục đầu tư vào nghiên cứu và phát triển giúp Apple dẫn đầu về công nghệ.

Điểm yếu (Weaknesses):

• Giá thành cao: Sản phẩm Apple thường đắt hơn so với đối thủ, hạn chế tiếp cận một số phân khúc khách hàng.

• Phụ thuộc vào iPhone: Doanh thu lớn đến từ iPhone, tạo rủi ro nếu thị trường smartphone bão hòa.

• Tính khép kín của hệ thống: Hạn chế trong việc tương thích với các sản phẩm ngoài hệ sinh thái Apple.

Cơ hội (Opportunities):

• Mở rộng thị trường mới nổi: Các quốc gia như Ấn Độ và Việt Nam là tiềm năng cho tăng trưởng doanh số.

• Phát triển dịch vụ số: Dịch vụ như Apple Music, Apple TV+ có thể tăng doanh thu và giảm phụ thuộc vào phần cứng.

• Công nghệ mới: Đầu tư vào trí tuệ nhân tạo, thực tế ảo và thực tế tăng cường mở ra cơ hội mới.

Thách thức (Threats):

• Cạnh tranh gay gắt: Samsung, Huawei và các hãng khác liên tục ra mắt sản phẩm cạnh tranh.

• Biến động kinh tế và chính trị: Chiến tranh thương mại, thuế quan có thể ảnh hưởng đến chuỗi cung ứng.

• Vấn đề pháp lý và bảo mật: Các vụ kiện tụng và lo ngại về quyền riêng tư có thể ảnh hưởng đến uy tín.

Kết luận:

Phân tích SWOT cho thấy Apple có nền tảng mạnh mẽ để tiếp tục dẫn đầu thị trường. Tuy nhiên, họ cần đa dạng hóa sản phẩm và dịch vụ, giảm phụ thuộc vào iPhone và chú ý đến biến động thị trường để duy trì tăng trưởng bền vững.

Case Study 2: Ứng dụng SWOT trong việc mở rộng thị trường quốc tế của Starbucks

Starbucks là chuỗi cà phê nổi tiếng thế giới, với hàng nghìn cửa hàng tại nhiều quốc gia. Khi quyết định mở rộng sang thị trường Trung Quốc, một thị trường có văn hóa trà đạo sâu sắc, Starbucks đã sử dụng phân tích SWOT để định hình chiến lược.

Điểm mạnh (Strengths):

• Thương hiệu toàn cầu và uy tín: Starbucks được nhận diện rộng rãi với chất lượng dịch vụ cao.

• Kinh nghiệm quản lý chuỗi cửa hàng: Kỹ năng vận hành hiệu quả các cửa hàng trên toàn thế giới.

• Môi trường quán cà phê độc đáo: Không gian thân thiện, tạo trải nghiệm cho khách hàng.

Điểm yếu (Weaknesses):

• Giá cả cao: So với mức thu nhập và giá cả địa phương, sản phẩm của Starbucks có giá cao.

• Thiếu hiểu biết văn hóa địa phương: Sản phẩm và dịch vụ có thể không phù hợp với thị hiếu bản địa.

Cơ hội (Opportunities):

• Thị trường Trung Quốc đang phát triển: Tầng lớp trung lưu tăng, nhu cầu về sản phẩm cao cấp cao hơn.

• Xu hướng đô thị hóa: Nhiều người trẻ tìm kiếm không gian hiện đại để gặp gỡ và làm việc.

• Hợp tác với đối tác địa phương: Tận dụng hiểu biết thị trường và mạng lưới sẵn có.

Thách thức (Threats):

• Cạnh tranh từ các thương hiệu địa phương: Các chuỗi cà phê Trung Quốc như Luckin Coffee ngày càng phổ biến.

• Thay đổi thói quen tiêu dùng: Văn hóa uống trà lâu đời có thể làm giảm sự chấp nhận cà phê.

• Quy định pháp lý và chính trị: Chính sách kinh doanh và quy định có thể ảnh hưởng đến hoạt động.

Chiến lược dựa trên phân tích SWOT:

• Điều chỉnh sản phẩm: Starbucks giới thiệu các đồ uống kết hợp giữa cà phê và nguyên liệu truyền thống như trà xanh, đậu đỏ.

• Định giá linh hoạt: Đưa ra các sản phẩm với mức giá phù hợp hơn cho thị trường địa phương.

• Tăng cường trải nghiệm văn hóa: Thiết kế cửa hàng mang đậm nét văn hóa Trung Quốc, tạo sự gần gũi.

• Đào tạo nhân viên địa phương: Nâng cao chất lượng dịch vụ thông qua hiểu biết văn hóa và ngôn ngữ.

Kết quả:

Starbucks đã thành công trong việc thâm nhập và phát triển mạnh mẽ tại Trung Quốc. Việc áp dụng linh hoạt phân tích SWOT giúp họ điều chỉnh chiến lược phù hợp, đáp ứng nhu cầu khách hàng và vượt qua thách thức văn hóa.

Hy vọng với những thông tin chi tiết trên đây của Vinalink Academy, bạn đã hiểu được chính xác SWOT là gì cùng như sức mạnh và cách phân tích SWOT hiệu quả nhất. Chúc bạn thành công với chiến lược và định hướng sắp tới cho doanh nghiệp/bản thân mình nhé!

VINALINK ACADEMY
HỌC VIỆN ĐÀO TẠO DIGITAL MARKETING LỚN NHẤT VIỆT NAM

Gọi ngay tới Hotline để nhận tư vấn chi tiết 

>>> Có thể bạn quan tâm: Các hình thức bán hàng online hiệu quả